همه چیز راجع به اختلال پرخوابی

پرخوابی یا خواب آلودگی روزانه چیست؟

پرخوابی در طول روز، چیزی فراتر از خستگی است. در واقع با اینکه خواب آلودگی با خستگی گاهی به جای هم استفاده می‌شوند اما به صورت کلی با یکدیگر تفاوت دارند. این افراد بیشتر از اینکه احساس خستگی کنند، خواب آلوده هستند و درست وقتی که باید هوشیار باشند، مثلا هنگام رانندگی یا کار با ماشین آلات صنعتی گرفتار خمیازه و تمایل به خواب می‌شوند.

افرادی که خواب آلودگی طول روز (EDS) دارند، در طول روز خواب آلودگی غیرارادی و بدون هیچ برنامه قبلی خاصی سراغشان می‌آید و برایشان دردسرساز می‌شود. خواب آلودگی طول روز می‌تواند نشانه اختلالات متفاوتی باشد که البته با پاسخ دادن به پرسشنامه خواب آلودگی موسوم به شاخص خواب آلودکی اپورث Epworth Sleepiness Scale ، می‌توان شدت خواب آلودگی فرد را سنجید.

شاخص خواب آلودگی اپورث شامل 8 موقعیت بالقوه از تماشاکردن تلویزیون گرفته تا حرف زدن و نشستن می‌شود. اگر شاخص خواب آلودگی اپورث صفر باشد یعنی هیچ وقت دچار خواب آلودگی روزانه نمی‌شوید و اگر 3 باشد، شانس خواب آلودگی شما بالا است.

در آخر به شما امتیاز کلی خواب آلودگی داده می‌شود. امتیاز 10 و بالاتر از آن نشان دهنده خواب آلودگی بیش از حد در طول روز است و نیازمند پیگیری و درمان پرخوابی است.1
 

علایم اختلال خواب پرخوابی

خواب آلودگی

مشکل در بیدار شدن

احساس گیجی یا سرگردانی

افزایش زمان خواب تا ۱۸-۱۴ ساعت در روز

اضطراب

کم انرژی بودن

بی قراری

فکر یا گفتار کند

از دست دادن اشتها

مشکلات حافظه

افزایش نیاز به خواب در طول روز

برخی از بیماران توانایی عملکرد مناسب در خانواده، روابط اجتماعی، شغلی و ... را از دست می‌دهند.2

علت پرخوابی

گرچه پرخوابی گاه به گاه امری طبیعی است، اما پرخوابی منظم ممکن است نشان‌دهنده یک مشکل اساسی در سلامتی باشد. چندین ارتباط میان شرایط سلامتی و خواب زیاد وجود دارد. در بخش‌های زیر این موارد با جزئیات بیشتری مورد بحث قرار خواهد گرفت.
 

چرخه خواب مختل‌شده

مسائل مختلفی می‌تواند باعث اختلال در چرخه خواب شود. هر شب، بدن چهار یا پنج چرخه مختلف از حرکت سریع چشم (REM) و خواب غیر REM را طی می‌کند. این چرخه‌ها برای کمک به فرد و احساس آرامش او در روز بعد مهم هستند.

وقفه در چرخه خواب ممکن است منجر به خواب‌آلودگی شود که در برخی افراد باعث خواب زیاد می‌شود. این وقفه‌ها ممکن است به صورت زیر باشد:

صدا‌های بلند

چراغ‌های روشن

مصرف کافئین قبل از خواب

درد

سندرم پاهای بی قرار

دندان‌قروچه (سایش دندان‌ها روی یکدیگر)

شرایط دیگر نیز ممکن است باعث اختلال در چرخه خواب شود. بخش‌های زیر برخی از این موارد را مشخص می کند.
 

خواب‌آلودگی شدید (نارکولپسی)

نارکولپسی یک بیماری مرتبط با خواب است که می‌تواند باعث شود فرد در طول روز دچار خواب‌آلودگی شدید شود. این نوع خواب‌آلودگی بعد از خواب کامل شب یا با چرت زدن در روز از بین نمی‌رود.

نارکولپسی علاوه بر علائم جسمی و شناختی، ممکن است باعث مشکلات خوابی دیگری نیز بشود.
 

کم‌کاری تیروئید

شرایط جسمی مانند کم‌کاری تیروئید نیز ممکن است در برخی موارد بر الگوی خواب تأثیر بگذارد. داشتن تیروئید کم‌کار ممکن است باعث شود فرد حتی بعد از استراحت شبانه کامل نیز خواب‌آلوده باشد. کم‌کاری تیروئید ممکن است منجر به چرت زدن در روز یا خواب دوباره صبح و پرخوابی شود.

از دیگر علائم شایع کم‌کاری تیروئید می‌توان به احساس سرما، ضعف عضلانی و افزایش وزن بدون دلیل اشاره کرد.
 

آپنه انسدادی خواب (وقفه تنفسی در هنگام خواب)

آپنه انسدادی خواب نیزممکن است یکی از دلایل خواب زیاد باشد. آپنه انسدادی خواب باعث می‌شود که فرد برای مدت کوتاهی هنگام خواب نتواند نفس بکشد. این عمل به طور معمول چندین بار در هر شب اتفاق می‌افتد و هر بار که رخ می‌دهد چرخه خواب را مختل می‌کند. آپنه می‌تواند منجر به خواب‌آلودگی بیش از حد در روز و نیاز به خواب بیشتر برای احساس آرامش شود.

سایر علائم آپنه انسدادی خواب شامل موارد زیر است:

مشکل در تمرکز

مشکل حافظه

سردرد یا خشکی دهان هنگام بیدار شدن از خواب

کاهش میل جنسی

بیدار شدن اغلب برای ادرار کردن
 

افسردگی

رابطه بین مشکلات خواب و افسردگی دو طرفه است. همانطور که در یک مطالعه به آن اشاره شده است، اختلال در خواب هم فاکتور خطر و هم علامت افسردگی است. مطالعه‌ای دیگر نشان می‌دهد که بسیاری از اشکال اختلال خواب یک عامل خطر برای افسردگی است؛ از جمله نارکولپسی، اختلالات ریتم شبانه‌روزی و بی‌خوابی.

اگرچه این حالت به طور کلی به صورت بی خوابی یا مشکل در خواب ماندن ظاهر می‌شود، اما ممکن است در برخی موارد افسردگی، پرخوابی رخ دهد. این ممکن است به دلیل به هم خوردن چرخه خواب (منجر به خواب زیاد برای جبران بی‌خوابی) یا مواردی مانند التهاب باشد. با این حال، علت دقیق آن مشخص نیست.
 

داروها

برخی از داروها نیز ممکن است به عنوان یک عارضه جانبی باعث خواب‌آلودگی بیش از حد شوند، که می‌تواند منجر به پرخوابی شود. اگر کنار آمدن با خواب‌آلودگی بیش از حد به دلیل دارو دشوار است، فرد باید در مورد تنظیم دوز یا تغییر داروی جدید با پزشک صحبت کند.
 

بی‌خوابی ایدیوپاتیک

در بعضی موارد، حتی پس از تشخیص کامل، پزشکان دلیل اصلی خواب زیاد را نمی‌دانند. این نوع بی‌خوابی به عنوان بی‌خوابی ایدیوپاتیک شناخته می‌شود. یک فرد مبتلا به این شرایط ممکن است به سادگی خواب‌آلودگی بیش از حد و پرخوابی داشته باشد و هیچ دلیل مشخصی ندارد.3

اختلال پرخوابی و راهکارهای درمان آن

درمان پرخوابی بسته به نوع هایپرسومنیا دارد. برای کسانی که پرخوابی نوع اول، مانند نارکولوپسی یا حمله خواب دارند 3 نوع درمان دارویی پرخوابی وجود دارد که شامل داروهای محرک، غیرمحرک و اکسی بایت می‌شود. داروهای محرک برای درمان پرخوابی مانند قرص آدرال و ریتالین است.

داروهای غیرمحرک برای درمان پرخوابی شامل مدافینیل و ارمودافینیل (نوویجیل) می‌شود و کمک می‌کند که در طول روز هوشیار بمانید و ساختار شیمیایی آن با محرک‌های سنتی متفاوت است. سدیم اکسی بایت باعث عمیق‌تر شدن خواب و همچنین خواب آلودگی در طول روز می‌شود.

داروهای شیمیایی دیگر برای درمان پرخوابی شامل داروهای ضدافسردگی یا بازدارنده‌های مونوآمین اکسیداز هستند. این داروها با شکستن سراتونین، (پیام‌رسان عصبی مسئول بیداری) عمل کرده و از پرخوابی جلوگیری می کنند. برای درمان پرخوابی ممکن است پزشک شما برایتان داروهای بیماری پارکینسون یا بیماری تحلیل عضلانی تجویز کند تا علائم پرخوابی را در شما کاهش دهد.

کسانی که برایشان وقفه تنفسی در خواب یا همان آپنه انسدادی تشخیص داده می‌شود نیز دستگاه سی پپ (CPAP)، بی پپ (BiPAP) یا دستگاه تهویه در خواب (ASV) می‌تواند به کاهش خواب آلودگی در طول روز کمک کند.

با تغییرات رفتاری در سبک زندگی، مانند دقت بیشتر در رعایت بهداشت خواب و پرهیز از استفاده از داروهای محرک و داروهایی که سطح هوشیاری را بالا می‌برند نیز می‌توان تا حدی مانع پرخوابی شد. با رفتار درمانی شناختی نیز می‌توان علائم پرخوابی را کاهش دهد. پس با مشورت با متخصص خواب و احتمالا با ترکیبی از این روش‌ها از شر پرخوابی خلاص شوید.1
 

درمان پرخوابی در طب سنتی

 

روغن‌های معطر

مقداری روغن اکالیپتوس، نعناع، وانیل یا اسطوخودوس به آب وان بیافزایید و سپس حمام کنید. عطر این گیاهان آرامبخش است و سبب رفع خستگی می‌شود و میزان جذب اکسیژن را در بدن افزایش می‌دهند و در نتیجه جریان خون در کل بدن بهبود می‌یابد.

این عطر‌ها با از بین بردن خستگی و استرس، باعث شادابی ذهن و بدن می‌شوند. از این روغن‌ها می‌توان برای ماساژ بدن نیز استفاده کرد.
 

یوگا

یک ورزش ذهنی و جسمی است که هدفش ایجاد هماهنگی احساسات، بدن و ذهن است.

یوگا شامل حرکات و تمرینات زیادی است که به قدرت بدنی نیاز دارد و البته بعضی از حرکات آن نیز فقط به تمرکز نیاز دارد. علاوه بر این یوگا بر نظم تنفس تکیه دارد و مشکلات تنفسی را اصلاح می‌کند.

در نتیجه سطح اکسیژن بدن افزایش می‌یابد و همراه آن شادابی نیز افزایش می‌یابد.

«واجراسانا»، «انلوم ویلوم»، «تاداسانا»، «آدرا چاکراسانا» مثال‌هایی از تمرینات یوگا هستند که به کاهش خستگی بدن کمک می‌کنند.

گذشته از یوگا، انجام حرکات ورزشی سبک و متوسط سبب تولید هورمون‌هایی در بدن می‌شود که سطح انرژی را افزایش می‌دهند.

به همین دلیل انجام ورزش روزانه اکیداً توصیه می‌شود.
 

قهوه

کسانی که تا دیروقت کار می‌کنند می‌توانند بین کار فنجانی قهوه بنوشند.

زیرا قهوه حاوی کافئین استوموجب تحریک مغز و افزایش هوشیاری و رفع خواب آلودگی می‌شود.

اما فقط یک فنجان قهوه کافی است تا خستگی رفع شود و نیاز نیست لیوان پشت لیوان پر و خالی شود.

زیرا مصرف بیش از اندازه قهوه باعث کم آبی بدن و درنتیجه افزایش احساس خستگی می‌شود.


 

چای و دمنوش

چای حاوی فلاونوئید است که یک آنتی اکسیدان قوی است.

یک فنجان چای خواب آلودگی و سردرد را در عرض چند دقیقه رفع می‌کند و فرد را برای کار آماده می‌سازد.

چای سیاه، چای سبز، دمنوش علفِ لیمو یا دمنوش لیمو نمونه‌هایی از چای هستند که برای رفع خستگی مفید هستند.

دمنوش بابونه و ریشه‌ی سنبل‌الطیب نیز خواص آرامبخش دارد و خواب را افزایش می‌دهد.

در مواردی که خستگی آنقدر شدید است که خواب به چشم‌تان نمی‌آید این دمنوش بسیار مفید است.2

پینوشتها
1.www.pizhameh.com
2.www.yjc.news
3.www.drdr.ir